Wat kan de gemeenteraad doen om meer inwoners te vertegenwoordigen?

Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen was de verkiezingsopkomst 51%. Niet eerder liet zo’n grote groep kiezers de gemeenteraadsverkiezingen aan zich voorbij laten gaan. Deze opkomstdaling, die historisch gezien overigens niet uniek was, gaf aanleiding tot allerlei sombere bespiegelingen over het functioneren van de democratie in het algemeen en lokale democratie in het bijzonder. Daarbij was er voor het eerst aandacht voor binnengemeentelijke verschillen, wat stadswijken met een opkomst beneden de 25% in beeld bracht. Door deze opkomstcijfers wordt de vertegenwoordigende rol van gemeenteraadsleden minder vanzelfsprekend. Met welk recht kunnen zij namens alle inwoners van hun gemeente spreken als meer dan de helft niet is gaan stemmen? Krijgen de opvattingen van niet-stemmers en de belangen van stadswijken met een lage verkiezingsopkomst wel de politieke aandacht die ze verdienen? Is de lage opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen eigenlijk wel een probleem en wat kunnen raadsleden daar zelf aan doen? In dit hoofdstuk beantwoord ik de vraag hoe raadsleden én de gemeenteraad de trend van de dalende verkiezingsopkomst kunnen keren. Ik bespreek daarom eerst de betekenis van de verkiezingsopkomst voor de vertegenwoordigende functie van de gemeenteraadsleden. Daarna ga ik in op de verschillende achtergronden van het opkomstgedrag bij gemeenteraadsverkiezingen, met specifieke aandacht voor verkiezingscampagnes. Ik eindig met een aantal concrete handreikingen voor opkomstbevordering door raadsleden.