Visuele communicatie van onzekere pensioenuitkeringen

In het nieuwe pensioenstelsel staan pensioenfondsen en -uitvoerders voor de lastige
taak om deelnemers te informeren over de mogelijkheid dat de pensioenuitkering
hoger of lager kan uitvallen. Dergelijke voorspellingen worden vaak visueel gecommuniceerd. Mensen interpreteren visualisaties echter niet altijd als gewenst, doordat
de gehanteerde metaforische relaties niet aansluiten bij hun interpretatie.
In een experiment (N=186) is de invloed van drie van dergelijke relaties op de
interpretatie van onzekere pensioenuitkeringen onderzocht. Daarbij is de gangbare
navigatiemetafoor vergeleken met een waaiervisualisatie en een gradiëntvisualisatie.
Daarnaast is de oriëntatie van de visualisatie (verticaal of horizontaal) en de symmetrie onderzocht.
Deelnemers waren redelijk zeker over hun interpretatie, vooral van de waaiervisualisatie. De grootste onzekerheid bestond over bedragen die gekoppeld zijn aan de
scenario’s tussen het meest waarschijnlijke scenario en de meer onwaarschijnlijke
scenario’s in. Met name bij de navigatiemetafoor schatten de mensen de kans op een
relatief lage uitkering hoger in dan bij de andere visualisaties. Deze verschillen zijn
statistisch significant, maar qua grootte relatief beperkt. De verschillende visualisaties
ontlopen elkaar dus niet veel in het op heldere wijze communiceren van onzekerheid.