Samenwerking tussen organisaties in onderwijs en onderwijsonderzoek: Van welke aard en met welke meerwaarde? (Symposium)

Samenwerking tussen scholen en universiteiten wordt gezien als een manier om bij te dragen aan schoolontwikkeling en onderwijsverbetering. Samen onderzoek doen zou leiden tot betere benutting van onderzoeksresultaten in de onderwijspraktijk en tot permanente professionele ontwikkeling van docenten (bijv. Bulterman-Bos, 2012). We zien echter dat niet elke samenwerking leidt tot de beoogde resultaten (bijv. Rice, 2002). Het is daarom belangrijk meer inzicht te krijgen in de aard van de samenwerking en de eventuele samenhang met de beoogde resultaten. Dit onderzoek bestudeert de aard van de samenwerking tussen zes scholen voor voortgezet onderwijs en drie teams in een universiteit. Het beantwoordt de vraag hoe verschillende typen actoren in het eerste jaar van het partnerschap de samenwerking vormgeven. Theoretisch kader De conceptualisatie van samenwerking is gezocht in twee onderscheidende kenmerken voor verschillende typen samenwerking: perspectieven van actoren en de mate van wederzijdse afhankelijkheid. Op grond van de literatuur over samenwerkend leren (“social interdependence” theorie Johnson & Johnson, 2009), (docent) communities (groepsidentiteit, multi-perspectiviteit en afhankelijkheid; Akkerman et al, 2012) en leren in organisaties (Huxham & Vangen, 2000) is een conceptueel kader ontwikkeld voor onderzoek naar samenwerking tussen (mensen en groepen in) organisaties. Hierin onderscheiden we vier typen samenwerking: afhankelijk, onafhankelijk, samen afhankelijk en wederzijds afhankelijk. OnderzoeksmethodeIn een etnografische casestudy zijn vijfentwintig overleg- en werkbijeenkomsten geobserveerd; projectplannen, voortgangsrapportages, verslagen van bijeenkomsten en e-mailcorrespondentie verzameld en zijn twaalf semi-gestructureerde individuele interviews en vier groepsinterviews afgenomen met actoren uit alle partnerinstellingen en op alle niveaus binnen die instellingen. Met kwalitatieve inhouds- en gespreksanalyse zijn de observaties, documenten en transcripties van de interviews geanalyseerd in termen van de mate waarin en de wijze waarop de vier typen samenwerking zichtbaar zijn in de (inter)acties van de verschillende actoren. Resultaten en voorlopige conclusiesEen eerste analyse van de data duidt op weinig wederzijds afhankelijke samenwerking tussen de actoren uit de verschillende organisaties. In hun (inter)acties lijken actoren vanuit hun eigen perspectief te handelen en niet gericht te zijn op het ontwikkelen van een nieuw gezamenlijk perspectief. Nadere analyse moet uitwijzen welke factoren de (inter)acties tussen actoren bepalen en de invloed die de verschillende perspectieven van de actoren kan hebben op de wederzijdse afhankelijkheid.Wetenschappelijke betekenis Bestaand onderzoek geeft een opsomming van aanbevelingen voor samenwerking en uiteenlopende voorwaarden waaraan voldaan moet worden om van samenwerking te kunnen spreken (bijv. vertrouwen, gezamenlijk doel, voldoende tijd en middelen). De relatie met en het belang van de aard van de samenwerking wordt nauwelijks besproken. Door vier typen samenwerking tussen organisaties conceptueel en empirisch te onderscheiden, pogen we ordening aan te brengen in deze conceptuele verwarring.Referenties Akkerman, S., Admiraal, W., Simons, P. R. J. (2012). Unity and diversity in a collaborative research project. Culture & Psychology, 18, 227-252.Bulterman-Bos, J.A. (2012). Wetenschap en vakmanschap en de toekomst van deonderwijs/leerwetenschappen. Pedagogische Studiën, 89, 174-184.Huxham, C., & Vangen, S. (2000). Ambiguity, complexity and dynamics in the membership of collaboration. Human Relations, 53(6), 771-806. Johnson, D. & Johnson, R. (2009). An Educational Psychology Success Story: Social Interdependence Theory and Cooperative Learning. Educational Researcher 38(5), 365-379.Rice, E. H. (2002). The collaboration process in professional development schools. Journal of Teacher Education, 53(1), 55-67.