Intelligentie, sociale klasse en onderwijs

Eind jaren 60 lokte de Amerikaanse psycholoog Arthur Jensen (1969) wereldwijd een felle discussie uit met zijn stelling dat een groot deel (80 procent) van de variantie in intelligentie erfelijk is bepaald. Omgevingsfactoren, meende hij, spelen wel een rol, maar die is beperkt. Boven een bepaalde drempel heeft de omgeving, hoe zeer men ook zijn best doet, nauwelijks effect. Tal van grootmeesters in de psychologie mengden zich in het debat en de theorie van Jensen bleek niet houdbaar. Onderzoek wees uit dat intensieve en goed opgezette stimulering de ontwikkeling (van intelligentie) positief kan beïnvloeden (Nelissen, 2011).

Nu zou men vermoeden dat deskundigen met ideeën als die van Jensen terughoudend omspringen, maar dat is nog maar de vraag. Biochemicus Martijn Katan schrijft in NRC Next (2016) dat ‘meer dan 50 procent van de verschillen in IQ erfelijk zijn’. ‘Mensen trouwen meestal binnen hun eigen sociale klasse’, zegt Katan in zijn column. Hij schrijft: ‘Soort trouwt met soort’. En lager opgeleide paren krijgen dan volgens hem ‘kinderen die niet goed kunnen leren’. Dat komt in zijn ogen doordat ‘kinderen in de onderklasse van beide ouders een laag IQ erven’. Dat zijn geen geringe beweringen, maar kloppen deze ook? Het ziet ernaar uit dat het betoog van Katan wordt ontsierd door enkele spijtige onjuistheden en lacunes.