Het bevorderen van naleving

De afgelopen jaren onderzocht ik hoe medewerkers bij sociale diensten en UWV socialezekerheidswetgeving handhaven. De meeste medewerkers proberen in hun werk uitkeringsgerechtigden zoveel mogelijk te helpen. In 2013 trad de ‘Fraudewet’ (Wet Aanscherping Handhaving- en Sanctiebeleid SZW-wetgeving) in werking. De Fraudewet introduceerde een strikter handhavingsregime. De verhoging van verplichte sancties door de Fraudewet leidde tot de nodige controverses. In de praktijk werd de wet doorgaans ervaren als een strikte wet die de handelingsvrijheid beperkte. De Nationale ombudsman concludeerde dat de hoge boetes niet in verhouding stond met de ernst van de overtredingen en de Centrale Raad van Beroep (CRvB) stelde dat de hoogte van de sanctie gekoppeld moet worden aan de mate van verwijtbaarheid. Hoewel de ‘Fraudewet’ zorgt voor een strikte handhavingscontext, laat mijn onderzoek zien dat medewerkers nog steeds ruimte tussen de regels vinden om te handhaven zoals zij dat in specifieke situaties passend achten. Hoe medewerkers hun taak opvatten en hoe zij omgaan met regels, verschilt van medewerker tot medewerker.