Een juridische onderbouwing om het Ecosysteem Duurzame Strategische Samenwerking Onbemande Systemen uit te zonderen van aanbestedingsverplichtingen op grond van Artikel 346 VWEU. Een wetenschappelijke studie in opdracht van het ministerie van Defensie, Directie Kennis & Ontwikkeling, Afdeling Innovatie, Koninklijke Landmacht.

Door de veranderende globale geopolitieke verhoudingen en technologische innovatie op het gebied van oorlogsvoering staat het Ministerie van Defensie voor grote uitdagingen. De oplopende dreigingen en technologische vernieuwingen vergen nieuwe acties om de vrede en de veiligheid van Nederland en haar burgers te garanderen. De Russische inval van Oekraïne in 2022 heeft het belang van technologische vernieuwingen op het slagveld onderstreept. Onbemande (oftewel: ‘onbemenste’) systemen spelen een steeds grotere rol in militaire strategie. Vrede en vrijheid beschermen vraagt daardoor om de innovatiekracht van het Nederlandse ministerie van Defensie en van de Nederlandse defensie industrie optimaal te benutten en te stimuleren.

Maar dienen dergelijke samenwerkingsverbanden Europees te worden aanbesteed? En op welke wijze? Het lijkt nog een terra incognita.

Niets voor niets wordt vaak van het aanbestedingsrecht gedacht dat het in de weg staat aan de realisering van dergelijke belangrijke maatschappelijke opgaven. Dit betekent dat kansen om te innoveren, om vernieuwende projecten goed van de grond te krijgen in Nederland onbenut blijven waardoor het behalen van de maatschappelijke doelen onnodig wordt vertraagd. Het betekent dus dat projecten soms niet eens van de grond komen; ze opzetten onnodig lang(er) duurt; ze clausules en afspraken bevatten die noch voor de overheid noch voor het bedrijfsleven positief uitwerken.

Daarom gaan overheidsopdrachtgevers in Nederland vaak op zoek naar wat zij ‘de grenzen van de wet’ noemen om alsnog hun doelstellingen te kunnen realiseren. Maar waar liggen die grenzen precies?

Volgens UUCePP onderzoekers Elisabetta Manunza & Nathan Meershoek liggen die op het gebied van defensie industrie verder dan wat men normaliter aanneemt. Zo is er - naar hun mening - voor het opzetten van ‘dynamische en duurzame’ samenwerkingsvormen tussen Defensie en de industrie op het gebied van onbemande systemen, een evenveel “dynamische-functionele” toepassing van het aanbestedingsrecht nodig. Door een vernieuwende onderzoeksmethode toe te passen die voortbouwt op fundamenteel onderzoek die ze in hun respectievelijke promotieonderzoeken toepasten, stellen Manunza & Meershoek vast hoe Nederland dergelijke dynamische en duurzame samenwerkingsvormen tot stand kan brengen binnen het huidige juridische kader. Het aanbestedingsrecht wordt kortom - veelal onterecht - als obstakel gezien om kennis- en innovatie-ecosystemen op te zetten.

Due to changing global geopolitical relations and technological innovation in warfare, the Ministry of Defence faces major challenges. Mounting threats and technological innovations require new actions to ensure the peace and security of the Netherlands and its citizens. The Russian invasion of Ukraine in 2022 has underlined the importance of technological innovations on the battlefield. Unmanned (or ‘unmanned’) systems are playing an increasing role in military strategy. Protecting peace and freedom therefore requires the innovation power of the Dutch Ministry of Defence and the Dutch defence industry to be optimally utilised and stimulated.
But should such partnerships be tendered on a European level? And in what way? It still seems a terra incognita.
Not for nothing is public procurement law often thought to stand in the way of realising such important social tasks. This means that opportunities to innovate, to get innovative projects off the ground properly remain unused in the Netherlands, unnecessarily delaying the achievement of social goals. It therefore means that projects sometimes do not even get off the ground; they set up unnecessarily long(er); they contain clauses and agreements that are not positive for either the government or the industry. That is why public authorities in the Netherlands are often seeking for what they call ‘the limits of the law’ (is it allowed or not?) in order to still achieve their objectives.
But where exactly do those limits lie?
According to UUCePP researchers Elisabetta Manunza & Nathan Meershoek, in the field of defence industry, they lie further than what is normally assumed. Thus - in their view - establishing ‘dynamic and sustainable’ forms of cooperation between the ministry of Defence and the industry in the field of unmanned systems requires an equally ‘dynamic-functional’ application of public procurement law. By applying an innovative research method that builds on fundamental research they applied in their respective PhD, Manunza & Meershoek demonstrate how the Netherlands can establish such dynamic and sustainable forms of cooperation within the current legal framework.
In short, public procurement law is seen - often unjustifiably - as an obstacle to setting up knowledge and innovation ecosystems.