Citizen-Generated Open Data

In opdracht van de gemeente Utrecht heeft de Utrechtse School voor Bestuurs- en
Organisatiewetenschap (USBO) onderzoek uitgevoerd naar citizen-generated data. Citizengenerated
data zijn gegevens die burgers verzamelen en die kunnen worden gebruikt voor de
aanpak van maatschappelijke problemen. Citizen-generated data vormen een potentieel
interessante aanvulling op overheidsdata, maar over het gebruik ervan door overheden is nog
weinig bekend. In dit exploratieve onderzoek van vijftien internationale best practices van
citizen-generated data identificeren wij: (1) de inbreng van burgers, (2) de organisatie van
citizen-generated data en (3) de public value. Doel van deze analyse is om hieruit lessen te
trekken voor de gemeente Utrecht over de mogelijkheden van citizen-generated data.
1. Inbreng van burgers. Uit het onderzoek blijkt dat burgers actief data leveren aan de overheid
vanuit een persoonlijk belang, maar ook vanuit een maatschappelijke motivatie en soms omdat
het gewoon ‘leuk’ is. De vijftien cases laten zien dat de motivaties voor burgers divers en
afhankelijk van de context zijn. In alle gevallen is de gebruiksvriendelijkheid van groot belang is.
2. Organisatie van citizen-generated data. Het onderzoek laat zien dat er bij citizen-generated
data veel wordt samengewerkt tussen overheden en derde (commerciële en maatschappelijke)
partijen. Het aanbod van een initiatief sluit echter niet altijd aan op de behoeften en
mogelijkheden van een overheidsinstantie. Synergie tussen overheden en andere partijen is
nodig om te zorgen dat data worden verzameld en ook worden benut.
3. Public value. Overheden zien citizen-generated data onder andere als waardevol wanneer
deze informatie leveren voor haar uitvoering of strategie of wanneer ze bijdragen aan
participatie. Burgers zien citizen-generated data als waardevol wanneer ze er een onderwerp
mee op de agenda kunnen zetten of wanneer deze hen helpen om zelf een probleem aan te
pakken. Het is belangrijk dat overheden hun invulling van maatschappelijke waarde verbinden
aan die van burgers om initiatieven van citizen-generated data maatschappelijk waardevol te
maken.
Citizen-generated data 2
Op basis van de analyse, worden vijf aanbevelingen gedaan aan de gemeente Utrecht,
betreffende het werken met citizen-generated data:
1. Zorg voor inzicht in de motivatie van burgers. Het hoeft daarbij niet om alle burgers te gaan;
ook een kleine groep kan veel relevante data opleveren.
2. Maak het de burger makkelijk. Initiatieven van citizen-generated data werken goed
wanneer ze een helder afgebakend doel hebben en makkelijk (en leuk) zijn om te gebruiken.
3. Doe niet alles alleen. Initiatieven van citizen-generated data vinden vaak in samenwerking
met derden plaats. Dat vereist geven en nemen, op basis van zorgvuldige afwegingen.
4. Verbind oplossingen aan concrete problemen zodat ze maatschappelijke waarde kunnen
creëren. Citizen-generated data is nu te vaak alleen aanbodgestuurd.
5. Committeer aan gebruik data. Zorg dat er ook commitment is bij het betreffende onderdeel
van de gemeente om de verkregen data daadwerkelijk te gebruiken.
Kansrijke gebieden voor het gebruiken van citizen-generated data zijn divers: een
gebruiksvriendelijke manier om burgers te betrekken bij overheidsbeleid lijkt vooral het
‘mappen’ te zijn. Via een map kunnen burgers namelijk makkelijk informatie leveren over
allerlei onderwerpen – overlast in de openbare ruimte, rolstoelvriendelijkheid, fietsveiligheid,
noem maar op – en kunnen overheden eenvoudig terugkoppelen wat ze met de informatie
doen. De gemeente Utrecht kan zelf zo’n map creëren, zoals ze al doet bij verkeerslichten, maar
kan ook aansluiten bij de vele initiatieven die er al zijn.
Het is voor de gemeente echter vooral belangrijk om – aan de hand van de bovenstaande
principes – te gaan experimenteren met citizen-generated. Pas wanneer er daadwerkelijk
gewerkt wordt met citizen-generated data in concrete contexten, kan namelijk ook worden
ervaren waar voor de gemeente Utrecht de meeste meerwaarde ligt.