Activeren door participeren. De meerwaarde van de Wet maatschappelijke ondersteuning voor re-integratie van mensen in de bijstand

De afgelopen jaren zijn de moeilijkst bemiddelbare cliënten in de bijstand steeds zichtbaarder geworden. Langs allerlei wegen wordt geprobeerd deze groep te laten participeren, in arbeid of andere zinvolle maatschappelijke activiteiten. Deze cliënten hebben meer nodig dan alleen arbeidsbemiddeling om weer mee te kunnen doen in de samenleving. In dit onderzoekrapport wordt dan ook de vraag gesteld of de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) naast de Wet Werk en Bijstand (WWB) een kader kan bieden voor succesvolle participatie. De Wmo kan de WWB ondersteunen met maatschappelijk werk, schuldhulpverlening, vormen van vrijwilligerswerk of begeleiding bij dagelijkse activiteiten. De combinatie van de twee wetten blijkt een duidelijke meerwaarde te hebben. Daarbij blijft echter de vraag: is de WWB de harde hand die de zachte hand van de Wmo mogelijk maakt? Of is de Wmo de zachte hand die de harde hand van de WWB ondersteunt? Dit rapport evalueert drie succesvolle activeringsprojecten waarin gebruik gemaakt wordt van de Wmo en de WWB. Aan de hand van interviews met cliënten en professionals zijn de 'werkzame bestanddelen' geïnventariseerd van de integratie van beide wetten. Door de inzet van de Wmo wordt het vermogen van de bijstandscliënt om te participeren vergroot. Daarbij spelen vijf werkzame bestanddelen een grote rol: maatwerk, materiële opbrengsten, sociaal netwerk, de relatie met de begeleider en het oplossen van problemen. Door gebruik te maken van de evaluatiemethode 'realistisch evalueren' kon worden nagegaan welke mechanismen in welke context het gedrag van cliënten kunnen beïnvloeden