Zulke verontreiniging zou nergens anders mogen

Description

de Volkskrant

17 oktober 2016 maandag

Wetenschap; Blz. 20

758 woorden

'Zulke verontreiniging zou nergens anders mogen'

COR SPEKSNIJDER

INTERVIEW Martin van den Berg, toxicoloog   'Het advies om kinderen niet met kunstgraskorrels te laten spelen en na het sporten op kunstgras te douchen had al jaren geleden gegeven kunnen worden. Ook toen wisten we dat er schadelijke stoffen in de rubberkorrels zitten.' Martin van den Berg, hoogleraar toxicologie aan de Universiteit Utrecht, vindt het 'jammer' dat het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) pas onder druk van de media met dit advies is gekomen. Na een uitzending van Zembla, waarin wetenschappers vraagtekens plaatsen bij de veiligheid van het spelen op kunstgras, gaf het RIVM tips om de blootstelling aan het zogenoemde rubbergranulaat te beperken. Het kondigde nieuw onderzoek aan: er komt een overzicht van eerdere onderzoeksresultaten en er worden metingen gedaan op Nederlandse sportvelden. Wat verwacht u van het onderzoek?   'Ik denk dat we met de analyses snel kunnen zeggen of er risico's zijn. Ik zou graag zien of het RIVM voldoende argumenten overhoudt om met die korrels af te wijken van de Europese veiligheidsnormen.' Wat weten we op dit moment zeker over de schadelijkheid?   'Ik kan niet zeggen of het licht op rood, oranje of groen staat. Dat komt door gebrek aan goede data.' Van den Berg zegt nuances te willen aanbrengen in de discussie over de gezondheidsrisico's. Hij is een van de wetenschappers die in Zembla aan het woord kwamen. Hij zei dat de korrels, gemaakt van gemalen autobanden, veel meer schadelijke stoffen bevatten dan volgens een Europese richtlijn veilig wordt geacht. Daarvan neemt hij niets terug. Hij wil er iets aan toevoegen. In Zembla vertelt een Amerikaanse voetbaltrainster dat ze een lijst bijhoudt van keepers (230) die kanker kregen. In de meeste gevallen was dat lymfeklierkanker. Een Brit brengt de leukemie van zijn zoon in verband met het rubbergranulaat. Met name de kankerverwekkende pak's (polycyclische aromatische koolwaterstoffen) zouden de boosdoener zijn. Van den Berg: 'De verhalen over keepers in Amerika en Engeland worden niet ondersteund door wetenschappelijk bewijs. Lymfeklierkanker en leukemie zijn vormen van kanker die ik niet direct in verband breng met pak's. Het kan best zijn dat er iets speelt - autobanden bevatten ook een mengsel van zware metalen en andere stoffen - maar ik zie geen relatie met pak's. 'Er is wel verband tussen lymfeklierkanker en cadmium en lood. Chroom kan een scala aan tumoren veroorzaken. Deze zware metalen komen voor in de korrels, maar omdat de studies naar de effecten van deze stoffen beperkt zijn is een oorzakelijk verband op dit moment niet in te schatten. 'We weten niet hoe blootstelling aan deze stoffen uitpakt bij kinderen. Ze zitten op het veld, kunnen korrels inslikken. Kinderen zijn gevoeliger voor schadelijke stoffen dan volwassenen. Het zal jaren duren voor we na epidemiologisch onderzoek iets zinvols kunnen zeggen over kinderen. Daarom zeg ik: laat kinderen uit voorzorg alleen op gras spelen of op velden met korrels van kurk. En laat keepers - ook volwassenen - oefenen op een grasveld.' Het RIVM houdt vol: er is geen verhoogd risico op kanker.   'Tien jaar heeft de overheid zich in belangrijke mate laten leiden door een Nederlandse studie uit 2006, waaraan zeven volwassenen meededen. Van drie personen konden de gegevens niet worden gebruikt. Deze studie biedt onvoldoende basis om op grote schaal rubbergranulaat te gebruiken. Als ik die studie had gebruikt om te zeggen dat je leukemie krijgt van rubberkorrels, was ik afgemaakt door mijn vakbroeders. 'Er zijn Italiaanse en Spaanse onderzoeken die ik hoog inschat. Daaruit blijkt dat de korrels een hoeveelheid verontreiniging bevatten die we in andere situaties niet accepteren. Als zulke concentraties pak's in de grond zouden zitten, zouden we er een hek omheen zetten. 'Volgens een Europese richtlijn mag in producten die in contact komen met de huid of kunnen worden ingeslikt niet meer dan 1 milligram pak's per kilo granulaat zitten. Voor kinderen is dat 0,5 milligram. Uit Italiaans onderzoek blijkt dat de hoeveelheid pak's in granulaat tien tot honderd keer hoger is dan die Europese norm. 'In 2015 werd door de overheid gezegd dat die limiet niet gehanteerd hoeft te worden omdat granulaat niet wordt beschouwd als consumentenproduct. Daar zouden pragmatische redenen voor zijn. Ik kan dat niet anders interpreteren dan economische redenen, die niets te maken hebben met de volksgezondheid. Het heeft grote gevolgen als er niet meer op kunstgras kan worden gespeeld. Voor de autobranche en voor sportclubs.'

Rubberkorrels komen vooral aan de rand van het veld terecht. Martin van den Berg

16 October 2016