Wetenschappers zijn kritisch over rapport kunstgras

Description

NRC Handelsblad

21 December 2016 NH Woensdag

Wetenschap; Blz. 4

788 woorden

Wetenschappers zijn kritisch over rapport kunstgras

Sander Voormolen

Amsterdam.

ABSTRACT   RIVM-onderzoek   Ondanks de geruststelling van het RIVM over het risico op kanker bij sporten op kunstgras, plaatsen wetenschappers enkele kanttekeningen.   Laat uw kinderen maar weer gewoon op de kunstgrasvelden voetballen. De rubberkorrels die daarin gebruikt worden als vulmateriaal vormen geen bedreiging voor de gezondheid. Met die conclusie van een onderzoeksrapport dat dinsdag verscheen hoopt overheidsinstituut RIVM alle ongerustheid over schadelijke stoffen in de velden te hebben weggenomen.   Hoe denkt de wetenschap daarover? Ik heb grote waardering voor het in zo n korte tijd uitgevoerde onderzoek van het RIVM , zegt Martin van den Berg, hoogleraar toxicologie van de Universiteit Utrecht, die ook in de wetenschappelijke klankbordgroep van het RIVM zat op dit dossier. Het geeft voor een belangrijk aantal individuele zorgwekkende stoffen zoals ftalaten, bisfenol A, metalen en pcb s meer duidelijkheid of er een mogelijk risico is voor gebruikers van deze kunstgrasvelden. Terecht constateert het RIVM dat een relatie met leukemie en lymfeklierkanker met de huidige kennis niet voor hand ligt.   Ik ben verheugd te lezen dat de berekende blootstelling vele malen kleiner is dan de veilig geachte blootstellingsgrens , reageert ook Jan Tytgat, hoogleraar aan de Katholieke Universiteit Leuven. Daarmee is de grootste angel eruit, maar zowel Van den Berg als Tytgat heeft nog kritiek op details.   Onderzoekers van het RIVM constateerden dat de stoffen uit de rubberkorrels onder laboratoriumomstandigheden slechts in zeer beperkte mate in kunstmatig zweet of een gesimuleerd maag-darmstelsel terechtkwamen. Daaruit concluderen zij dat sporters in de praktijk weinig aan deze stoffen blootstaan door huidcontact met de korrels of door het per ongeluk inslikken ervan. Ook de blootstelling door inademing van vluchtige stoffen uit deze korrels, zoals zich op het veld bij zonnig en warm weer zou kunnen voordoen, is heel beperkt. Opgeteld zou met deze blootstellingsniveaus voor pak s (polycyclische aromatische koolwaterstoffen, kankerverwekkende stoffen) ongeveer één op de miljoen mensen die hun leven lang veldspeler zijn daadwerkelijk kanker kunnen krijgen. Zulke risico s op een heel mensenleven zijn zo klein dat het volgens het RIVM verantwoord is om het als 'praktisch verwaarloosbaar te beschouwen.   Maar Van den Berg heeft nog wel kanttekeningen hierbij: Om de risico s in te schatten maakte het RIVM gebruik van proefdierstudies die de kankerverwekkendheid van pak s vanaf de puberteit tot het einde van het leven bestudeerden. Andere proefdierstudies laten echter zien dat blootstelling aan pak s in de kindfase de kans op tumoren in het latere leven aanzienlijk verhoogt.   Bovendien is niet uit te sluiten dat er opteleffecten zijn van schadelijke stoffen in het rubber, zegt Van den Berg. Rubber is een zeer complex mengsel waarvan we eigenlijk nauwelijks weten of er mengsel-effecten optreden. Op basis van beperkte informatie weten we echter wel dat sommige metalen in combinatie met pak s de schade aan het DNA kunnen verdubbelen, en daarmee dus het risico op tumorvorming.   Ook Tytgat ziet nog punten waarop het gezondheidseffect kan zijn onderschat: Door wrijving kan er meer uit het rubber vrijkomen, wat bijvoorbeeld optreedt door een sliding bij het voetballen. En wat gebeurt er bij schaafwonden? Men kan verwachten dat er via de beschadigde huid meer contact is met de stoffen dan via de intacte huid.   Van den Berg vindt daarom dat er ruime veiligheidsmarges genomen moeten worden. Bij de risicoschatting voor kinderen moet het voorzorgsbeginsel prevaleren.   En wat gebeurt er bij schaafwonden?   Jan Tytgat hoogleraar KU Leuven Complex mengsel Hoe komen al die stoffen in het rubber?   De rubberkorrels die gebruikt worden als vulmateriaal in kunstgrasvelden zijn afkomstig van vermalen gebruikte autobanden.Het rubber van autobanden bestaat uit een combinatie van synthetisch rubber en natuurrubber, waaraan tijdens de fabricage diverse stoffen zijn toegevoegd die het rubber de gewenste eigenschappen geven.   Het gaat om stoffen die gebruikt worden bij het vulkaniseren van rubber (bijvoorbeeld zwavel, zinkoxide en benzothiazolen), maar ook om vulstoffen (zoals roet en silica), weekmakers (zoals minerale oliën) en verduurzamingsmiddelen die het rubber beter bestand maken tegen zuurstof, ozon en hoge temperaturen.   Behalve de ingrediënten die echt nodig zijn voor de fabricage van hoogwaardige autobanden, zitten er ook verontreinigingen in het rubber en de hulpstoffen.Ook ontstaan er tijdens het productieproces nieuwe chemische verbindingen.   Als zodanig is rubber een complex mengsel van stoffen, waaronder stoffen die (zeer) schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid.

December 21, 2016