Waarom niemand ziek werd na het eten van eieren

Description

Zo'n anderhalf jaar kon het frauderende schoonmaakbedrijf Chickfriend eieren en kippen besmetten met het verboden gif fipronil. Maar of iemand zich daar minder lekker om heeft gevoeld - laat staan er korter door heeft geleefd - is uiterst onwaarschijnlijk.
Tijdens de persconferentie was voorzitter Sorgdrager van de onderzoekscommissie er duidelijk over: 'Er zijn geen mensen ziek geworden of dood gegaan, maar in ieder geval moet je daar wel op letten.' Rekensommen op een bierviltje laten zien dat een mens tienduizenden tot zelfs honderdduizenden van de besmette 'gifeieren' had moeten eten, om maar een beetje verhoogd risico op ziekte op te lopen.
Fipronil is een zogeheten breed-spectrum insecticide dat sinds de jaren negentig op de markt is, in ons land onder meer in de vorm van vlooiendruppels. Het gif veroorzaakt kortsluiting in het zenuwstelsel van insecten door enkele cruciale signalen van hun zenuwcellen te verstoren. Bij zoogdieren lukt dat minder goed: vandaar dat de vlooien het loodje leggen, terwijl de hond doorloopt.
Helemaal ongevaarlijk is het uiteraard niet. Bij dierproeven waarbij men ratten expres extreem grote hoeveelheden fipronil voerde, waren de resultaten afzichtelijk: kromheid, stuiptrekkingen en uiteindelijk de dood. Ratten die twee jaar lang kleine beetjes fipronil door hun voer kregen, ontwikkelden bovendien vaker schildklierkanker: reden waarom het gif is opgenomen op de lijst stoffen die 'mogelijk kankerverwekkend zijn voor de mens'.
Sterfgevallen bij de mens zijn niet bekend. Een boer die per ongeluk urenlang fipronil had ingeademd, werd misselijk en duizelig, maar kikkerde weer op. Een slechtziende die een mierenblokje opat, overkwam hetzelfde. En zelfs zeven Sri Lankanen die (los van elkaar) probeerden suïcide te plegen door fipronil te drinken, herstelden.
Dat staat in contrast met de officiële veiligheidsgrens van fipronil: 0,009 milligram per kilogram lichaamsgewicht voor acute vergiftiging; 0,0002 milligram per kilo lichaamsgewicht voor levenslange inname. Tot oktober 2014 lag de Europese toegestane grens voor eieren overigens nog op 0,015 milligram per kilo, oftewel ongeveer 0,001 milligram per ei. Inmiddels is dat verlaagd naar de laagste nog meetbare waarde: 0,0004 milligram.
'De gevonden concentraties zijn dermate laag dat je niet hoeft te verwachten dat de crisis enige schade aan de volksgezondheid heeft toegebracht', zegt hoogleraar toxicologie Martin van den Berg (Universiteit Utrecht). 'Het extreemste geval was dat van een boerderij waar de norm zodanig werd overschreden dat een kind verhoogd risico zou kunnen lopen. Maar alleen als dat kind elke dag een ei zou eten van diezelfde boer.'