Hormoonverstorende verdelgers in de ban

Description

Hormoonverstorende verdelgers in de ban

 

Milieuorganisaties juichen: het

eerste Europese verbod op

hormoonverstoorders is er.

Maar onkruidverdelgers amitrol

en isproturon gaan om andere

redenen in de ban, aldus de EU.

‘Een historisch besluit’, zei

Hans Muilerman van het

Pesticide Action Network

– een actiegroep waar

ook Milieudefensie en Foodwatch

bijhoren – in de media. De aangekondigde

ban op amitrol en isoproturon,

twee octrooivrije onkruidverdelgers,

betekent volgens

hem het ‘eerste Europese verbod op

hormoon verstoorders’.

Maar dat betwist de EU. ‘De terugtrekking

is niet gedreven door de hormoonverstorende

potentie’, liet woordvoerder

Enrico Brivio optekenen. Op de vraag wat

wel de reden was, kwam niet meer uitleg

dan ‘niet kunnen voldoen aan de voorwaarden

voor toelating’. Hoe dan ook, de

twee hormoonverstorende herbiciden

mogen vanaf eind september niet meer

worden verkocht in Europa. Voorraden

mag je nog een jaar lang gebruiken.

Schildklier

Hoogleraar toxicologie Martin van den

Berg van de Universiteit Utrecht is verrast

door het aanstaande verbod. ‘Ik weet dat

er in de Europese Commissie een lijst

circuleert van bijna dertig stoffen met hormoonverstorende

eigenschappen. Maar

waarom er nu opeens deze twee worden

uitgepikt…?’

Ook André Bannink van de Vereniging van

Rivierwateren (RIWA) reageert verrast,

maar blij. ‘Amitrol zegt me niets, maar isoproturon

is voor ons een prioritaire stof.

Eens in de twee, drie jaar is er een innamestop

nodig voor drinkwater bij

Nieuwegein, omdat de concentraties te

hoog zijn. Er lopen ook grote Europese

projecten om uitspoeling vanaf de

Milieuorganisaties juichen: het

eerste Europese verbod op

hormoonverstoorders is er.

Maar onkruidverdelgers amitrol

en isproturon gaan om andere

redenen in de ban, aldus de EU.

Hormoonverstorende

verdelgers in de ban

Moezeloevers terug te

dringen.’

Isoproturon is een veelgebruikte onkruidverdelger

bij wintergranen, maar is ook

toegelaten als conserveermiddel in coatings.

In het water verstoort de stof de

voortplanting van waterdieren. Amitrol

vindt toepassing in de fruitteelt en in onkruidvrij

houden van straten en pleinen.

Dit middel beïnvloedt echter ook de werking

van de schildklier. Dat levert vooral

risico op voor gebruikers, maar ook voor

omstanders. Je mag het overigens alleen

gebruiken voor de bloei en na de pluk, dus

het fruit zelf komt er niet of nauwelijks

mee in aanraking.

Van den Berg: ‘De EFSA, de Europese

voedsel- en warenautoriteit, noemt de hormoonverstorende

effecten als belangrijkste

risico’s.’ Chemisch gezien volgen de twee

stoffen een ander pad. Amitrol verstoort

de synthese van schildklierhormonen door

interactie met het enzym schildklierperoxidase.

Isoproturon past op een progesteronreceptor

en vermindert zo de aanmaak van

mannelijke hormonen.

Wellicht formuleert woordvoerder Brivio

het verbod cryptisch, omdat hormoonverstoring

een heikel onderwerp is in de

EU. Na een klacht van Zweden werd de

Europese Commissie vorig jaar veroordeeld

vanwege het uitblijven van regelgeving.

In 2013 hadden er al criteria moeten

zijn. Maar de industrie lobbyde hevig tegen

een voorstel daarvoor. Zij stelt dat de

criteria geen rekening houden met werkelijke

blootstellingsrisico’s. EU-commissaris

van volksgezondheid Andriukaitis heeft nu

beloofd in juni met criteria te komen.

Totaalverbod

De belangrijkste aanleiding voor regelgeving

voor hormoonverstoorders is onrust

rondom bisfenol A (BPA), een veelgebruikt

monomeer dat uit kunststofverpakkingen

kan lekken en in het lichaam werkt

als het vrouwelijke hormoon oestrogeen.

De EU verbood BPA in 2011 in babyflessen

en spenen. Zweden, Denemarken en

België vonden dit niet ver genoeg gaan en

verboden ook BPA in verpakkingen voor

peuter- en kleutervoeding. Frankrijk verbood

BPA helemaal.

Nederland wacht nu een Europees besluit

af. Ook al concludeerde het RIVM in

maart dat de blootstelling een factor tien

omlaag zou moeten voor zwangere vrouwen.

Van den Berg besluit: ‘De tijd dat

Nederland vooropliep in preventie is al

even geleden.’

 

Chemisch Weekblad 3 juni 2016 C2W10 pag 17