Hormoonverstorende verdelgers in de ban

Description

Milieuorganisaties juichen: het
eerste Europese verbod op
hormoonverstoorders is er.
Maar onkruidverdelgers amitrol
en isproturon gaan om andere
redenen in de ban, aldus de EU.

Een historisch besluit’, zei
Hans Muilerman van het
Pesticide Action Network
– een actiegroep waar
ook Milieudefensie en Foodwatch
bijhoren – in de media. De aangekondigde
ban op amitrol en isoproturon,
twee octrooivrije onkruidverdelgers,
betekent volgens
hem het ‘eerste Europese verbod op
hormoon verstoorders’.
Maar dat betwist de EU. ‘De terugtrekking
is niet gedreven door de hormoonverstorende
potentie’, liet woordvoerder
Enrico Brivio optekenen. Op de vraag wat
wel de reden was, kwam niet meer uitleg
dan ‘niet kunnen voldoen aan de voorwaarden
voor toelating’. Hoe dan ook, de
twee hormoonverstorende herbiciden
mogen vanaf eind september niet meer
worden verkocht in Europa. Voorraden
mag je nog een jaar lang gebruiken.
Schildklier
Hoogleraar toxicologie Martin van den
Berg van de Universiteit Utrecht is verrast
door het aanstaande verbod. ‘Ik weet dat
er in de Europese Commissie een lijst
circuleert van bijna dertig stoffen met hormoonverstorende
eigenschappen. Maar
waarom er nu opeens deze twee worden
uitgepikt…?’
Ook André Bannink van de Vereniging van
Rivierwateren (RIWA) reageert verrast,
maar blij. ‘Amitrol zegt me niets, maar isoproturon
is voor ons een prioritaire stof.
Eens in de twee, drie jaar is er een innamestop
nodig voor drinkwater bij
Nieuwegein, omdat de concentraties te
hoog zijn. Er lopen ook grote Europese
projecten om uitspoeling vanaf de
Milieuorganisaties juichen: het
eerste Europese verbod op
hormoonverstoorders is er.
Maar onkruidverdelgers amitrol
en isproturon gaan om andere
redenen in de ban, aldus de EU.
Hormoonverstorende
verdelgers in de ban
Moezeloevers terug te
dringen.’
Isoproturon is een veelgebruikte onkruidverdelger
bij wintergranen, maar is ook
toegelaten als conserveermiddel in coatings.
In het water verstoort de stof de
voortplanting van waterdieren. Amitrol
vindt toepassing in de fruitteelt en in onkruidvrij
houden van straten en pleinen.
Dit middel beïnvloedt echter ook de werking
van de schildklier. Dat levert vooral
risico op voor gebruikers, maar ook voor
omstanders. Je mag het overigens alleen
gebruiken voor de bloei en na de pluk, dus
het fruit zelf komt er niet of nauwelijks
mee in aanraking.
Van den Berg: ‘De EFSA, de Europese
voedsel- en warenautoriteit, noemt de hormoonverstorende
effecten als belangrijkste
risico’s.’ Chemisch gezien volgen de twee
stoffen een ander pad. Amitrol verstoort
de synthese van schildklierhormonen door
interactie met het enzym schildklierperoxidase.
Isoproturon past op een progesteronreceptor
en vermindert zo de aanmaak van
mannelijke hormonen.
Wellicht formuleert woordvoerder Brivio
het verbod cryptisch, omdat hormoonverstoring
een heikel onderwerp is in de
EU. Na een klacht van Zweden werd de
Europese Commissie vorig jaar veroordeeld
vanwege het uitblijven van regelgeving.
In 2013 hadden er al criteria moeten
zijn. Maar de industrie lobbyde hevig tegen
een voorstel daarvoor. Zij stelt dat de
criteria geen rekening houden met werkelijke
blootstellingsrisico’s. EU-commissaris
van volksgezondheid Andriukaitis heeft nu
beloofd in juni met criteria te komen.
Totaalverbod
De belangrijkste aanleiding voor regelgeving
voor hormoonverstoorders is onrust
rondom bisfenol A (BPA), een veelgebruikt
monomeer dat uit kunststofverpakkingen
kan lekken en in het lichaam werkt
als het vrouwelijke hormoon oestrogeen.
De EU verbood BPA in 2011 in babyflessen
en spenen. Zweden, Denemarken en
België vonden dit niet ver genoeg gaan en
verboden ook BPA in verpakkingen voor
peuter- en kleutervoeding. Frankrijk verbood
BPA helemaal.
Nederland wacht nu een Europees besluit
af. Ook al concludeerde het RIVM in
maart dat de blootstelling een factor tien
omlaag zou moeten voor zwangere vrouwen.
Van den Berg besluit: ‘De tijd dat
Nederland vooropliep in preventie is al
even geleden.’