Antibiotica: focus op de staart van het peloton

Description

Het kan nóg verder terug met het antibioticagebruik in de veehouderij. Daarover waren alle deskundigen het eens op een bijeenkomst van de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht.

 

De enorme vermindering van het antibioticagebruik in de veehouderij geldt als een succesverhaal. “Het mooiste voorbeeld van het gezamenlijk aanpakken van een probleem door overheid en sector”, aldus POV-voorzitter Ingrid Jansen op een discussiebijeenkomst van de Faculteit Diergeneeskunde, afgelopen donderdag.

Betere hygiëne en voeding

Maar het kan nog minder. “Gebruik van antibiotica is vrijwel overbodig voor dieren als we investeren in betere hygiëne en voeding. Dat geldt bij mensen en bij dieren”, vindt prof. Jan Klytmans van het UMC in Utrecht. “Het antibioticagebruik moet terug naar het absolute minimum bij mens en dier. Het kan nog veel verder terug dan nu.”

Kluytmans is wel vol lof over de resultaten die behaald zijn. Bedrijven die besmet waren met ESBL’s zijn daar nu vrij van. “Dat had ik een paar jaar geleden niet verwacht. Je kunt de resistentie in de veehouderij dus terugdringen en dat is goed nieuws.”

MRSA-bacterie

Maar ondanks dit positieve geluid is er nog steeds gevaar. Er vallen nog steeds slachtoffers door de resistente MRSA-bacterie, en die zijn altijd gerelateerd aan de veehouderij, volgens Kluytmans.

Ziekenhuizen houden risicogroepen in het oog, maar dat is niet altijd waterdicht. Kluytmans noemt het geval van een jongeman die met zware complicaties in het ziekenhuis ligt, van wie de vriendin in de varkenshouderij werkt. Omdat de jongen daar zelf niet werkt, werd hij niet als risicogroep gezien.

Achterblijvers

Kan de veehouderij helemaal zonder antibiotica? Alleen in theorie, zo blijkt. Wel is nog steeds veel vooruitgang mogelijk. Alle aandacht richt zich nu op de achterblijvers, de ‘staart’ van het peloton. De bedrijven die hardnekkig een hoog gebruik houden, terwijl collega-bedrijven er in slagen om met veel minder antibiotica goed te draaien. Sancties voor hardnekkige veelgebruikers worden niet uitgesloten.

Voor de meeste sectoren geldt nu een streefnorm (benchmarkwaarde) die voor meerdere jaren vast staat. Dick Heederik, voorzitter van het expertpanel van de Autoriteit Diergeneesmiddelen (SDa), benadrukt dat die sectoren op een acceptabel gebruik zitten. Voor hoe lang die norm staat, kan hij evenwel niet precies zeggen. “5, 6, misschien 7 jaar. Langer kun je niet vooruit kijken. Misschien komen er wel andere innovaties die antibiotica nog minder nodig maken.”

Doormelken van melkgeiten

En inderdaad, vernieuwingen die vermindering van het antibioticagebruik niet als doel hadden, hebben daar wel aan bijgedragen Een ervan is het doormelken van melkgeiten, waardoor ze niet elk jaar meer drachtig zijn. Met als verrassend gevolg gezondere geiten. Er zijn al onderzoeken gaande of dit ook voor melkkoeien toepasbaar is.

Een ander voorbeeld zijn de langzamer groeiende pluimveevleesrassen. Het doel hiervan was dierenwelzijn bevorderen, een bij-effect is een veel lagere behoefte aan antibiotica.

Kalverhouderij

Een probleemsector blijft de kalverhouderij. Heederik waarschuwt melkveehouders dat zij mede verantwoordelijkheid dragen voor de diergezondheid in die sector. “De kalverhouderij zit vast aan de melkveesector. Hoe kunnen we de gezondheid verbeteren van kalveren die van melkveehouderijbedrijven komen? Melkveehouders moeten dus niet denken dat ze ‘klaar’ zijn met het terugdringen van antibioticagebruik. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid.”

‘Pervers systeem’

Een speciaal punt van discussie is de rol van de dierenarts. Die is voor zijn omzet deels afhankelijk van de verkoop van geneesmiddelen. Werkt dat niet averechts? Mede hierdoor zijn dierenartsen de minst actieve partner van de boer als het gaat om reductie van antibioticagebruik, zegt Jeannette van de Ven van LTO. Roel Coutinho, voormalig directeur van het RIVM, zegt het nog scherper: “Ik verbaas me over dat perverse mechanisme. Kan dat model niet anders?” Dierenartsen twijfelen of dat effect heeft. “Het heeft geen zin voor mij om zo veel mogelijk medicijnen te verkopen. Mijn klanten rekenen mij af op lage gezondheidskosten per dier.”